Vluchtelingen letterlijk centraal op Bevrijdingsfestival
Midden op het festivalterrein staat het bootje ‘Hedir’, waarmee 78 mensen de Middellandse Zee overstaken. Ernaast een foto-expositie van het werk van de dokter van Lampedusa en de contouren van een andere vluchtelingenboot. Het lot van vluchtelingen en asielzoekers in nood staat dit jaar letterlijk centraal op het Bevrijdingsfestival Groningen. INLIA werkte samen met de festivalorganisatie, die de ‘Hedir’ naar Groningen haalde.
Mayday, Mayday, klinkt een stem over de koptelefoon. Naast de ‘Hedir’ kunnen bezoekers een geluidsimpressie beluisteren van de gevaarlijke vlucht over zee. Deze doet denken aan documentaire Fuocoammare, over de vlucht naar Lampedusa.
How many people? vraagt de kustwacht daarin.
250 people. Please, we beg you.
What is your position?
Please, we beg you. Save us.
What is your position?
…
My friend, hello?
…
Hello?
Duizenden mensen verdrinken in de Middellandse Zee. Veilige, legale routes om hier te komen om asiel te kunnen vragen zijn er voor hen niet. De vluchtelingen die in 2014 in de boot zaten die vandaag op het festivalterrein staat, hadden geluk. Zij overleefden het. Net als de 282 opvarenden van de ‘Meneer Vrijdag’, die in 2013 overstaken naar Lampedusa. De contouren van deze boot staan naast de zeecontainer met de foto’s van dokter Pietro Bartólo. Een groepje jongeren zit op de achtersteven, met biertjes en hamburgers.
Wat wij kunnen doen
Een medewerker van INLIA vertelt hun waar ze op zitten. Ze zijn onder de indruk. “Maar”, vraagt een van de jongens, “Wat kunnen wíj nou doen? Zo’n groot probleem, zo ver weg, Europa is er verdeeld over.” De INLIA medewerker weet wel wat: “Je kunt bij de Europese verkiezingen op 6 juni stemmen op partijen die voor vluchtelingen opkomen en aan echte oplossingen werken. En je kunt in jouw dorp of stad opkomen voor goede opvang.” Het enige meisje zegt prompt: “Zie je nou wel dat je wel moet gaan stemmen voor het Europees Parlement?”
Een tweede groepje heeft wat gemist op het festivalterrein: “Er staat een bord met ‘Stand with Oekraïne’, maar ‘Stand with Gaza’ dan?” De medewerker heeft geen idee of dat bord ook ergens staat. “Maar INLIA staat voor alle vluchtelingen en asielzoekers in nood. Wij vangen ook staatloze Palestijnen op. We stand with people.” Het levert een boks op.
Dokter van Lampedusa ook in Europees Parlement
De foto-expositie toont het werk van dokter Pietro Bartólo op het kleine eiland Lampedusa en op zee. Hij onderzoekt alle vluchtelingen die daar – levend of dood – aankomen. Al 34 jaar. De dokter verlaat het eiland enkel om als lid van het Europees Parlement te pleiten voor een betere behandeling van vluchtelingen.
Naast hoopgevende beelden, bijvoorbeeld van een bevalling, laat de tentoonstelling de verschrikkingen van de vlucht zien. Uitputting, onderkoeling, honger en dorst. Gewonden, verminkten en doden. De foto’s zijn daarom niet geschikt voor kinderen. Volwassenen vinden het al moeilijk genoeg om de beelden te aanschouwen.
“Briljant in al zijn eenvoud”
Sommigen gaan liever niet naar binnen. Zij kunnen buiten informatie krijgen over Plan KAN[1], dat de asielopvang in Nederland fatsoenlijk, eerlijk en duurzaam wil regelen. Door mensen evenredig over gemeenten te verdelen in kleinschalige opvang; zo is er draagvlak en hoeft niemand buiten te slapen. Als iedere gemeente bijvoorbeeld 30 mensen per 10.000 inwoners opvangt, is er geen tekort. “Briljant in al zijn eenvoud”, zegt iemand, “Zo moet het gewoon!”
In het plan blijven mensen ook op één plek, zodat kinderen direct naar school kunnen en volwassenen aan het werk. Bezoekers zijn er snel uit dat Plan KAN een werkbare oplossing is, die nieuwkomers en de samenleving veel voordelen biedt. “Waarom doet de overheid dit niet?” roept een vrouw uit. Ze neemt een folder mee. “Je weet nooit waar het goed voor is.”
[1] Plan Kan is een initiatief van migratiedeskundige Carolus Grütters van de Radboud Universiteit, de gemeenten Utrecht en Tynaarlo, de Raad van Kerken in Nederland en INLIA.