Een gang vol rollators, die had Mona van den Berg bij andere opvangvoorzieningen niet gezien. Voor haar boek ‘Ongedocumenteerd en op leeftijd’ fotografeerde ze op diverse plekken in het land oudere asielzoekers en andere vreemdelingen zonder papieren – in Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en in Groningen in het INLIA Gasthuis. Het fotoboek maakt een gemarginaliseerde, kwetsbare groep mensen zichtbaar.
Het zijn mensen die hier vaak al meer dan tien, twintig of zelfs dertig jaar zijn. Doordat ze geen (geldige) identiteitspapieren hebben, zijn ze veroordeeld tot een leven zonder rechten, zonder uitzicht. Van den Berg maakte foto’s van mensen in diverse opvangvoorzieningen en van mensen die helemaal geen toevluchtsoord hebben. Haar foto’s geven al die mensen letterlijk een gezicht. De fotoserie werd onderscheiden met de 3de prijs van de Zilveren Camera voor Nederlandse fotojournalistiek en documentaire fotografie.
Hoogbejaard en ernstig ziek
“Voor de groeiende groep ongedocumenteerden die ouder wordt, is het leven zonder rechten vaak een zware last”, vermeldt de uitgave van de Zilveren Camera, “Met het klimmen der jaren verzwakt hun gezondheid. Nu ze ouder en vaker ziek zijn wordt het leven zonder papieren steeds lastiger. Geen recht op een menswaardige oude dag, met een blijvend dak boven het hoofd, een uitkering of AOW, en goede lichamelijke en psychische zorg.”
INLIA herkent de problemen; de benedenverdieping van het Gasthuis Groningen is vrijwel alleen door (hoog)bejaarden en ernstig zieken bezet. Mona van den Berg zag het: “INLIA vangt veel echt oude mensen op, met veel medische klachten ook.” Niet voor niets is een van de foto’s die van een kastplankje vol medicijndoosjes en -potjes.
Gezien worden
Van den Berg wil de onmenselijkheid van het systeem zichtbaar maken. Laten zien hoe precair de situatie van deze groep ouderen is. En hoewel ze het systeem daarmee niet verandert, maakt wat ze doet wél verschil voor de mensen zelf: “De mensen die ik in beeld breng, voelen zich gezien. En dat is wat we allemaal willen, toch? Gezien worden? Zeker als je in zo’n situatie verkeert.”
Gezien voelen ze zich zeker. Zodra het fotoboek ter sprake komt, lichten ogen op en verschijnen er glimlachen op de gezichten. Bij Gopaal (82) en zijn vrouw Revathy (73) uit Sri Lanka bijvoorbeeld. Zij heeft onder meer hartklachten en astma, Gopaal heeft Parkinson. Hij is vaak verdrietig en onthoudt heel weinig meer. Maar begin over de fotosessie en hij weet het nog. De mooiste foto? Natuurlijk die van hem en zijn vrouw samen, allebei achter hun rollator.
Foma (76, uit Azerbeidzjan) en Rita (66, uit Armenië) hebben een waslijst aan medische klachten. De foto van het plankje vol medicijnen komt van hun kamer. Een kamer waar je allerhartelijkst welkom wordt geheten en niet kunt vertrekken zonder iets te nuttigen. Rita is, gelovig als ze is, erg blij met de biddende foto van haar. Maar de mooiste is die van haar en Foma samen, hij met zijn arm om haar schouders, beiden de ogen gesloten. Ze zitten klem, maar ze hebben elkaar.
——-
Het boek van Mona van den Berg (‘Ongedocumenteerd en op leeftijd’ ISBN: 97 894 9192 198 8) is te koop in de boekhandels en te bestellen bij de uitgeverij: info@uitgeverijjurgenmaas.nl.
Rita en Foma zijn 28 jaar ongedocumenteerd in Nederland. Rita (76) komt uit Armenië en Foma (81) uit Azerbedjan. Beiden hebben zoveel medische klachten dat ze hun kamer nauwelijks uitkomen. ze wonen in de opvang in Groningen.
